ผู้ว่ายันปลาสาละวินกินได้

ผู้ว่าราชการจังหวัดแม่ฮ่องสอน เปิดแถลงข่าว ยืนยัน แม่น้ำลาละวิน ปลา ผัก ไม่เป็นอันตรายรับประทานได้ ไม่พบสารหนูเกินค่ามาตรฐาน

เมื่อเวลา 09.30 น.ของวันนี้ 28 พ.ย.68 นายวิบูรณ์ แววบัณฑิต ผู้ว่าราชการจังหวัดแม่ฮ่องสอน พร้อมด้วยนายบุญลือ ธรรมธรานุรักษ์ รองผู้ว่าราชการังหวัด ผอ.สำนักงานสิ่งแวดล้อมและควบคุมมวลพิษที่ 1 (เชียงใหม่ ) นายแพทย์สาธารณสุขจังหวัด , เกษตรจังหวัด ประมงจังหวัด และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องแถลงผลการตรวจสารหนูในแม่น้ำสาละวิน ณ ห้องประชุมศาลากลางจังหวัดแม่ฮ่องสอน

นายวิบูรณ์ แววบัณฑิต ผู้ว่าราชการจังหวัดแม่ฮ่องสอน กล่าวว่า หลังจากมีข่าวแม่น้ำสาละวินชายแดนไทยเมียนมา พื้นที่อำเภอสบเมย อำเภอแม่สะเรียง จ.แม่ฮ่องสอน ปนเปื้อนสารหนูทำให้ชาวบ้านที่อยู่ริมแม่น้ำสาละวินและประชาชนทั่วไปผวาไม่กล้ารับประทานปลาสาละวินและผักที่ปลูกในพื้นที่ ตั้งแต่มีข่าวสารแม่น้ำปนเปื้อนสารหนู จังหวัดได้ให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้งสำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เกษตร สาธารณสุข ประมง ร่วมกันนำน้ำและดินโคลนในแม่น้ำสารวินมาตรวจหาสาเหตุเป็นระยะ ซึ่งผลตรวจยืนยันได้ว่าไม่พบสารหนูปนเปื้อนเกินค่ามาตรฐานแต่อย่างใด ประชาชนสามารถรับประทานปลาสาละวินได้ตามปกติ

นายอาวีระ ภัคมาตร์ ผอ.สำนักงานสิ่งแวดล้อมและควบคุมมวลพิษที่ 1 (เชียงใหม่) ชี้แจงว่า ผลการตรวจวิเคราะห์หาการปนเปื้อนสารหนูในตัวอย่างสิ่งแวดล้อม จากกระแสข่าวการปนเปื้อนสารหนูในแม่น้ำสาละวินเกินค่ามาตรฐาน 5 เท่า เมื่อวันที่ 27 – 30 ตุลาคม 2568 ที่ผ่านมา จังหวัดแม่ฮ่องสอน ร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องได้เร่งดำเนินการตรวจสอบตัวอย่างน้ำ สัตว์น้ำ ผักสด เมล็ดพันธุ์พืชท้องถิ่น ตะกอนดินใต้ท้องน้ำ และตะกอนดินริมน้ำ โดยผลการตรวจวิเคราะห์ดังนี้

ได้ทำการเก็บตัวอย่างน้ำครั้งที่ 1 เมื่อวันที่ 12-13พฤศจิกายน2568ในลำน้ำสาละวินจำนวน 13 จุด และลำน้ำสาขา (ฝั่งประเทศไทย) 5 จุด แบ่งเป็น ตัวอย่างน้ำที่ผ่านการกรองตะกอน และตัวอย่างน้ำที่ไม่ผ่านการกรองตะกอน

-ตัวอย่างน้ำที่ผ่านการกรองตะกอน (กรองในห้องปฏิบัติการ) พบว่าค่าการปนเปื้อนสารหนูและโลหะหนัก 8 ชนิด ไม่เกินค่ามาตรฐาน ทั้งในลำน้ำสาละวิน และลำน้ำสาขา

-ตัวอย่างน้ำที่ไม่ผ่านการกรองตะกอน โดยวิธีการเก็บตัวอย่างและตรวจวิเคราะห์ด้วยวิธีตามประกาศกรมควบคุมมลพิษและ standard methods for the examination of water and wastewater พบว่าค่าการปนเปื้อนสารหนู ดังนี้ ลำน้ำสาขา ค่าการปนเปื้อนสารหนูและโลหะหนัก 8 ชนิด ไม่เกินค่ามาตรฐาน ทั้ง 5 จุด

• ลำน้ำสาละวิน ตรวจพบค่าการปนเปื้อนสารหนู เกินค่ามาตรฐาน อยู่ในช่วง 0.023 – 0.029 มก./ลิตร ทั้ง 13 จุด และตรวจพบค่าตะกั่วเกินมาตรฐาน ในบริเวณบ้านท่าตาฝั่ง ต.แม่ยวม อ.แม่สะเรียง จ.แม่ฮ่องสอน โดยมีค่า 0.076 มก./ล

ตัวอย่างตะกอนดิน โดยวิธีการเก็บตัวอย่างและตรวจวิเคราะห์ ด้วยวิธีตามประกาศ กรมควบคุมมลพิษและ standard methods for the examination of water and wastewater พบว่าค่าการปนเปื้อนสารหนู พบว่าค่าการปนเปื้อนสารหนูในตะกอนดิน ดังนี้ ตะกอนดินลำน้ำสาขา ตรวจพบค่าการปนเปื้อนสารหนูเกินค่ามาตรฐาน ระดับที่ไม่ปลอดภัยต่อสัตว์หน้าดิน จำนวน 1 จุด ที่หย่อมบ้านพะละอึ โดยมีค่า 70 มิลิกรัม/กิโลกรัม ตะกอนดินลำน้ำสาละวิน ตรวจพบค่าการปนเปื้อนสารหนูเกินค่ามาตรฐาน ระดับที่ไม่ปลอดภัยต่อสัตว์หน้าดิน อยู่ในช่วง 48 – 73 มิลลิกรัม/กิโลกรัม ทั้ง 13 จุด

นายธนดล นวลจันทร์ ประมงจังหวัดแม่ฮ่องสอน กล่าวว่า ทำการเก็บตัวอย่างสัตว์น้ำส่งห้องปฏิบัติการ จำนวน 2 ครั้ง ครั้งที่ 1เมื่อวันที่ 5 พฤศจิกายน 2568 เก็บตัวอย่างจำนวน 2 จุด บริเวณบ้านแม่สามแลบ และบ้านสบเมย อำเภอสบเมย ได้ตัวอย่างสัตว์น้ำจำนวน 5 ชนิด ได้แก่ ปลากดหัวเสียม ปลากดคัง ปลายอนเขี้ยว ปลาหมู และปลาแค้ ผลการตรวจวิเคราะห์พบว่าค่าการปนเปื้อนสารหนูและโลหะหนัก ไม่เกินค่ามาตรฐาน ทั้ง 2 จุด ครั้งที่ 2 เมื่อวันที่ 7 – 13 พฤศจิกายน 2568 เก็บตัวอย่างจากจุดเดิมจำนวน 2 จุด ได้ตัวอย่างสัตว์น้ำจำนวน 3 ชนิด ได้แก่ ปลายอนเขี้ยว ปลาไข่ออง และกุ้งแม่น้ำสาละวิน ผลการตรวจวิเคราะห์พบว่าค่าการปนเปื้อนสารหนูและโลหะหนัก ไม่เกินค่ามาตรฐาน ทั้ง 2 จุด

นายพยุงศักดิ์ สิทธิลภ เกษตรจังหวัดแม่ฮ่องสอน ผักสด เมล็ดพันธุ์พืชท้องถิ่น ทำการเก็บตัวอย่างพืช เมื่อวันที่ 12-13 พฤศจิกายน 2568 โดยส่งตรวจการปนเปื้อนสารหนูและโลหะหนักในห้องปฏิบัติการ จำนวน 4 จุด ได้แก่บริเวณ บ้านท่าตาฝั่ง ตำบลแม่ยวม อำเภอแม่สะเรียง บ้านจอท่า ตำบลแม่คง อำเภอแม่สะเรียง บ้านแม่สามแลบ ตำบลแม่สามแลบ อำเภอสบเมย บ้านสบเมย ตำบลแม่สามแลบ อำเภอสบเมย โดยเก็บตัวอย่างพืชทั้งหมด 10 ชนิด พบว่าค่าการปนเปื้อนสารหนูและโลหะหนัก ไม่เกินค่ามาตรฐาน ทั้ง 4 จุด

นายแพทย์ทศพล ดิษฐ์ศิริ นายแพทย์สาธารณสุขจังหวัดแม่ฮ่องสอน กล่าวว่า ได้ทำการคัดกรองกลุ่มเสี่ยงได้แก่ผู้อาศัยในเรือนแพริมน้ำและผู้มีอาชีพประมง โดยเก็บตัวอย่างปัสสาวะและตัวอย่างเลือดของกลุ่มเสี่ยงจำนวน 10 คน ใน 4 ชุมชน พบว่าค่าการปนเปื้อนสารหนูในปัสสาวะ ไม่เกินค่ามาตรฐาน ทั้ง 10 คน

นายวิบูรณ์ แววบัณฑิต ผู้ว่าราชการจังหวัดแม่ฮ่องสอน กล่าวว่า มาตรการเบื้องต้นแม้ในปัจจุบันข้อมูลการใช้ประโยชน์จากน้ำสาละวินโดยตรงของชุมชนในจังหวัดแม่ฮ่องสอนจะมีไม่มาก ทำให้ผลกระทบทางตรงต่อสุขภาพประชาชนในระยะสั้นยังอยู่ในระดับต่ำ และค่าการปนเปื้อนสารหนูในปลา พืชผัก และตัวมนุษย์ที่ตรวจวัดยังไม่เกินมาตรฐาน แต่จังหวัดแม่ฮ่องสอน ก็ไม่ได้มองข้ามความเสี่ยงในประเด็นการสะสมของสารหนูในระบบนิเวศระยะยาว ซึ่งอาจส่งผลต่อสุขภาพประชาชนในอนาคตได้ เบื้องต้นจังหวัดแม่ฮ่องสอนขอให้ถือปฏิบัติดังนี้

การบริโภคน้ำจากลำน้ำสาละวินโดยตรง จากการสำรวจในพื้นที่ไม่พบมีประชาชนบริโภคน้ำสาละวินโดยตรง หากจำเป็นต้องใช้น้ำจากแม่น้ำสาละวินในการบริโภคควรมีการกรองตะกอน และผ่านการฆ่าเชื้อด้วยการต้มก่อนบริโภค เนื่องจากสารหนูที่พบเป็นสารหนูที่มาในรูปตะกอน หากมีการกรองน้ำก็สามารถใช้ได้ตามปกติ

การใช้น้ำเพื่อชำระล้างร่างกายยังสามารถดำเนินการได้ หากจำเป็นต้องใช้น้ำจากแม่น้ำสาละวินในการชำระล้างควรมีการตกตะกอนด้วยสารส้ม และกรองใช้เฉพาะน้ำใส
ที่ผ่านการกรองแล้ว

น้ำจากลำน้ำสาขา (ฝั่งประเทศไทย) สามารถใช้ในการอุปโภคบริโภคได้ตามปกติซึ่งผลตรวจวิเคราะห์ทางห้องปฏิบัติการไม่พบสารหนู และโลหะชนิดอื่นเกินมาตรฐาน แต่อย่างไรก็ยังคงต้องมีการกรองและฆ่าเชื้อก่อนนำไปบริโภคเช่นกัน

การบริโภคปลาแม่น้ำสาละวิน และการบริโภคพืชผักที่ปลูกบริเวณแม่น้ำสาละวิน สามารถบริโภคได้ตามปกติ ซึ่งจังหวัดจะมีแผนตรวจติดตามอย่างต่อเนื่องพร้อมกับคุณภาพน้ำ

จัดการหาแหล่งน้ำสำรองในฤดูแล้ง และเพิ่มจุดกรองน้ำสะอาดในชุมชนที่ยังใช้น้ำสาละวินเพื่อการบริโภค

หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ประชาสัมพันธ์และให้ความรู้ในการใช้น้ำสาละวินเพื่ออุปโภค บริโภค การเกษตร และประมง พร้อมทั้งแนวทางป้องกันผลกระทบจากสารหนู
ที่ปนเปื้อนในน้ำ

การใช้น้ำสาละวินเพื่อการสัญจร และการท่องเที่ยวยังสามารถดำเนินกิจกรรมดังกล่าวได้เป็นปกติ

การดำเนินงานของจังหวัดแม่ฮ่องสอนจังหวัดแม่ฮ่องสอนได้เตรียมการแต่งตั้งคณะกรรมการแก้ไขปัญหาการปนเปื้อนสารหนูในแม่น้ำสาละวิน และคณะทำงานติดตามตรวจสอบสถานการณ์สารหนูปนเปื้อนในแม่น้ำสาละวินไว้แล้ว เพื่อเร่งหาแนวทางแก้ไขปัญหาและตรวจติดตามสถานการณ์อย่างต่อเนื่อง ทั้งด้านผลกระทบต่อสุขภาพประชาชน สิ่งแวดล้อม การหาแหล่งน้ำสำรองเพื่อการอุปโภคบริโภคในอนาคต และการนำกลไกทางทหารเข้ามามีบทบาทเพื่อหาความร่วมมือระหว่างรัฐทั้งนี้ จังหวัดจะมีการประชุมเพื่อกำหนดมาตรการแก้ไขปัญหา และแนวทางติดตาม เฝ้าระวังเพิ่มเติมในวันที่ 8 ธันวาคม 2568 และจะรายงานผลและประกาศมาตรการอื่นๆให้ประชาชนทราบต่อไป

ผู้ว่าราชการจังหวัดแม่ฮ่องสอน กล่าวต่อไปว่า เป็นแม่น้ำนานาชาติ ความยาว 2,200 กิโลเมตร ที่มีต้นกำเนิดจากเทือกเขาในธิเบต ไหลผ่านประเทศจีน รัฐฉาน รัฐคะยา และผ่านพรมแดนประเทศไทยในจังหวัดแม่ฮ่องสอน เป็นระยะทาง 127กิโลเมตร ก่อนจะวกไหลเข้าสู่ประเทศพม่า ลงสู่ทะเลอันดามัน ที่อ่าวเมะตะมะ เมืองมัวเมน บริบทการใช้น้ำและระบบสาธารณสุข ในบริเวณที่แม่น้ำสาละวินไหลผ่าน (127 กิโลเมตร) มีจำนวนพื้นที่ที่เกี่ยวข้อง 2 อำเภอ คืออำเภอสบเมย จำนวน 1 อปท. คือ อบต.แม่สามแลบ และอำเภอแม่สะเรียง จำนวน 2 อปท. คือ ทต.แม่ยวม และ อบต.แม่คง มีประชากรที่เกี่ยวข้อง และใช้น้ำสาละวินรวมทั้งสิ้น 830 ครัวเรือน ลักษณะการใช้น้ำ การทำการเกษตร และการประมงในพื้นที่

ผู้ว่าราชการจังหวัดแม่ฮ่องสอน กล่าวต่อไปว่า การจัดการน้ำสะอาดเพื่อการบริโภค พื้นที่ อบต.แม่สามแลบ อ.สบเมย ประชาชนส่วนใหญ่ใช้น้ำประปาภูเขาและน้ำในลำห้วย เป็นแหล่งน้ำหลักของชุมชน พื้นที่ ทต.แม่ยวม และ อบต.แม่คง อ.แม่สะเรียง ใช้น้ำจากประปาส่วนภูมิภาค (สาขาแม่สะเรียง) ซึ่งเข้าถึงทุกพื้นที่ใน ทต.แม่ยวม และบางพื้นที่ในอบต.แม่คง โดยแหล่งน้ำดิบที่ใช้ในการผลิตประปามาจากน้ำแม่ยวม การใช้น้ำเพื่อการอุปโภค บริโภค และการประกอบอาชีพไม่มีการนำน้ำสาละวินมาเป็นแหล่งน้ำดิบเพื่อการผลิตประปา ประชาชนในพื้นที่ไม่ต้องกังวล

อย่างไรก็ตามในพื้นที่ริมแม่น้ำสาละวิน มีเรือนแพจำนวน 4 ครัวเรือน (สัญชาติไทย) มีการนำน้ำสาละวินไปใช้ในการอุปโภคบริโภค โดยทุกหลัง จะมีการกรองและต้มเบื้องต้นก่อนนำมาใช้ ครัวเรือนที่ทำการประมงในแม่น้ำสาละวิน มีจำนวน 330 ครัวเรือน คิดเป็นร้อยละ 15 ทำการจับสัตว์น้ำเพื่อการบริโภคในครัวเรือน และจำหน่าย

เกษตรกรในพื้นที่อำเภอแม่สะเรียง และอำเภอสบเมย จำนวน 48 ราย พื้นที่ทำการเกษตร 228ไร่ โดยประมาณ ในช่วงปลายฝนต้นหนาวจะปลูกพืชริมฝั่งแม่น้ำสาละวินเพิ่มเติมจากการปลูกพืชหลัก เนื่องจากพื้นที่ดังกล่าวมีดินตะกอนที่เหมาะสมแก่การเพาะปลูกพืช โดยอาศัยน้ำฝนและน้ำซึมทรายในการหล่อเลี้ยงพืช พืชที่ทำการเพาะปลูกอาทิ ถั่วดำ ถั่วเหลือง ถั่วขาว และพืชผักอื่นๆ เพื่อบริโภคในครัวเรือนและจำหน่ายในชุมชน
—————————————
นายทศพล บุญพัฒน์ / แม่ฮ่องสอน / 0850309987